امروزه بسیاری از مردم به‌ویژه آن‌ها که اخبار دنیای فناوری را دنبال می‌کنند با واژه‌های اینترنت اشیا و گجت‌های هوشمند و قابلیت‌های این فناوری به‌خوبی آشنا هستند. اینترنت اشیا در چند سال اخیر به‌خوبی نشان داد از عهده انجام چه کارهایی برمی‌آید و جالب‌تر آنکه مردم نیز با اشتیاق فراوان از این فناوری استقبال کردند. نکته حائز اهمیتی که در این میان وجود دارد این است که مردم دیگر تمایلی ندارند از ابزارهای جامد و راکد استفاده کنند. ابزارهایی که تنها فرمان‌بر هستند و اگر شما به آن‌ها فرمانی ندهید، هیچ‌گاه کاری انجام نخواهند داد.
مردم امروزه به‌دنبال ابزارهایی با رویکرد تعاملی هستند. ابزارهایی که به شکلی هوشمند می‌دانند چه زمانی برای انجام یک وظیفه خاص مناسب است. در گذشته مردم از یک کلید ساده برق برای خاموش یا روشن کردن چراغ‌ها استفاده می‌کردند، اما اکنون نیازهای مردم به سمتی متمایل شده است که دوست دارند کلیدها و پریزهای برق خود چنین وظایفی را بر عهده بگیرند.
در نقطه مقابل، گجت‌های هوشمند نیز نشان دادند به‌خوبی این توانایی را دارند تا به نیازهای مردم در این زمینه پاسخ دهند. این توانمندی اکنون شرکت‌ها را به فکر انداخته است تا مفهوم اینترنت اشیا را بسط دهند و به اینترنت اشیا صنعتی برسند. اما ورود به فازی همچون اینترنت اشیا صنعتی دیگر همانند نسخه خانگی نیست. به‌واسطه آنکه در اغلب موارد گجت‌های هوشمند صنعتی با تأسیسات، زیرساخت‌ها و حوزه‌هایی سر و کار دارند که جزئی‌ترین نقص ممکن است پیامدهای ناگواری به همراه داشته باشد. در مقطع فعلی بزرگ‌ترین مشکلی که اینترنت اشیا صنعتی با آن دست به گریبان است به کمبود مواد کاربردی بازمی‌گردد. اما کمبود مواد کاربردی تنها مشکل اینترنت اشیا صنعتی نیست. خودکارسازی و ایجاد یک مکانیسم ارتباطی واحد میان سامانه‌ها مشکل دیگر این حوزه است. نبود یک مکانیسم ارتباطی واحد و منسجم باعث شده است شرکت‌ها به‌سراغ راه حل‌هایی همچون مالتی پروتکل‌های سیستم روی تراشه بروند.
اسکات امیکس مدیر عامل شرکت امیکس پلاس که در زمینه اینترنت اشیا و گجت‌های پوشیدنی به فعالیت اشتغال دارد و اکنون کسب و کار خود را در این زمینه تغییر داده و به‌سراغ اینترنت اشیا صنعتی آمده در این ارتباط گفته است: «مشکلی که در حال حاضر وجود دارد این است که پیاده‌سازی یک طرح اینترنت اشیا صنعتی هزینه‌بر، زمان‌بر و پیچیده است. یک شرکت باید ماه‌ها یا حتی سال‌ها به انتظار بنشیند تا پروژه آن شرکت به بازده مالی دست پیدا کند. اما زمانی که به این باز‌دهی مالی برسد، سود کلانی عاید مالکان شرکت خواهد شد.»
بسیاری از سازمان‌ها این سؤال را مطرح می‌کنند که اساساً اینترنت اشیا صنعتی چه مزایایی را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد؟ در پاسخ این پرسش باید بگوییم، IIoT به‌شکل قابل توجهی باعث بهبود بهره‌وری، گسترش‌پذیری، صرفه‌جویی در زمان و صرفه‌جویی در هزینه‌های یک سازمان می‌شود. اما صرفه‌جویی در هزینه‌ها و حتی هزینه‌های از پیش تعیین شده تنها دستاورد IIoT نیست. IIoT ضمن آنکه قادر است سطح ایمنی را بهبود بخشد (البته ساز و کارهای فعلی در این زمینه به بازبینی نیاز دارند)، این پتانسیل را دارد تا کارایی تیم‌های عملیاتی و فعالیت‌های درون‌سازمانی را به میزان قابل توجهی ارتقا دهد.
کارشناسان عرصه فناوری بر این باورند که یکی از مهم‌ترین دستاوردهایی که شبکه اینترنت اشیا صنعتی در اختیار سازمان‌ها قرار می‌دهد تعامل سازنده‌تر با مردم، مشتریان و کارمندان است. مدیران عرصه کسب و کار می‌توانند از طریق داده‌های دریافت شده از IIoT دید کامل و دقیقی از عملکرد سازمان خود به دست آورند. دیدی که به آن‌ها در اخذ تصمیمات بهتر کمک می‌کند. اما برای دستیابی به چنین فرصت‌های درخشانی اینترنت اشیا صنعتی به پروتکل‌های ویژه‌ای نیاز دارد. یکی از مشکلاتی که امروزه مانع همه‌گیر شدن IIoT شده است به کثرت دستگاه‌های مختلف موجود در شبکه‌ها بازمی‌گردد. دستگاه‌هایی که عمدتاً از پروتکل‌های مختلفی برای ارسال و دریافت داده‌ها استفاده می‌کنند. در حالی که امروزه انواع مختلفی از پروتکل‌های ارتباطی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما پروتکل‌هایی همچون OPC-UA یا MQTT که سبک و روان بوده و قابلیت‌های ارتباطی قدرتمندی را ارائه می‌کنند موفق شدند جای پای خود را در اینترنت اشیا صنعتی محکم و زمینه را برای ظهور استانداردی در این زمینه فراهم کنند. دستاوردهای این حوزه بدیهی و روشن هستند، با وجود این اینترنت اشیا صنعتی با دو چالش مهم در ارتباط با قابلیت همکاری و امنیت دست به گریبان است.
مارگارت روئوس نویسنده مقاله‌های فنی در این ارتباط می‌گوید: «یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌هایی که امروزه پیرامون اینترنت اشیا صنعتی وجود دارد در ارتباط با قابلیت همکاری میان دستگاه‌ها و ماشین‌هایی است که از پروتکل‌ها و معماری‌های مختلف استفاده می‌کنند. مشکل دیگری که در این ارتباط وجود دارد در مورد امنیت است. شرکت‌ها باید اطمینان حاصل کنند داده‌های آن‌ها در وضعیت امنی قرار خواهند داشت.» گسترش حسگرها و دیگر مؤلفه‌های هوشمندی که دستگاه‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند، باعث شده است تا آسیب‌پذیری‌های امنیتی مرتبط با این تجهیزات به شکلی موازی خود را نشان دهند. نگرانی از بابت بروز آسیب‌پذیری‌های موازی شرکت‌ها را بر آن داشته است تا بیش از پیش ترغیب شوند از پروتکل MQTT استفاده کنند. پروتکلی که در مقایسه با نمونه‌های مشابه از ایمنی بهتری برخوردار است. با این تفاسیر سؤالی که مطرح می‌شود این است که آینده اینترنت اشیا صنعتی چگونه خواهد بود؟ کارشناسان و رهبران بزرگ بازار متفق‌القول هستند که اینترنت اشیا صنعتی یکی از مؤثرترین و اصلی‌ترین روندهایی است که در سال‌های آتی استراتژی‌های کسب و کارها را تحت‌الشعاع خود قرار خواهد داد.
صنایع در تلاش هستند تا سامانه‌ها و تجهیزات خود را با جدیدترین استانداردهای روز بازار مدرنیزه کنند. آن‌ها برای آنکه بتوانند هم‌گام با سرعت بازار حرکت کنند و خود را از بحران‌های شدید بازار دور نگه دارند، به‌سراغ اینترنت اشیا صنعتی خواهند آمد. شرکت‌هایی که از مدت‌ها قبل به‌سراغ اینترنت اشیا صنعتی رفته‌اند به‌خوبی ایمنی، کارایی، بهره‌وری، سودآوری و تأثیر IIoT را در کسب و کار خود مشاهده کرده‌اند. در نتیجه انتظار می‌رود به‌کارگیری فناوری‌های مرتبط با اینترنت اشیا صنعتی همچنان پررونق باشد.
با توجه به اهمیت اینترنت اشیا صنعتی، تصمیم گرفتیم این شماره پرونده ویژه ماهنامه را به این مقوله اختصاص بدهیم. ما در این پرونده ضمن آنکه تأثیر باتری‌ها بر صنعت اینترنت اشیا صنعتی را مورد بررسی قرار داده‌ایم، به فرصت‌های شغلی موجود درون اکوسیستم اینترنت اشیا نیز پرداخته‌ایم.
همچنین، زیرساخت‌های نرم‌افزاری و کلاودمحور مرتبط با اینترنت اشیا صنعتی را بررسی کرده، سامانه‌های چندپروتکلی/ چندباندی، تأثیر 5G بر اینترنت اشیا صنعتی و فرآیند توسعه سیستم‌های بهینه برای افزایش تعداد برنامه‌های کاربردی اینترنت اشیا صنعتی را به همراه ده‌ها نکته کاربردی دیگر بررسی کرده‌ایم.
