در عصر رایانش ابری و پردازش‌های مبتنی بر ساختار کلاد، استارت‌آپ‌ها می‌توانند سرورهای جدیدی نصب کرده یا تنها با یک کارت اعتباری و چند کلیک ساده روی ماوس، فضای ذخیره‌سازی بخرند. حالا دنیایی را تصور کنید که در آن استارت‌آپ‌ها می‌توانستند به سرعت شبکه بی‌سیم خودشان را درست کنند تا شاید به مالکان و کاربران خودروهای بدون راننده امکان دسترسی به پهنای باند بیشتری را داده یا بتوانند حسگرهای بی‌سیم بیشتری را با یکدیگر مرتبط کنند.
مهاجرت به فضای مدرن کلاد
شاید این موضوع کمی غیر محتمل به نظر برسد، اما نتیجه نهایی یک روند توسعه در فضای استارت‌آپ‌ها است که به افزایش سرعت در دنیای مخابرات و ارتباطات منجر شود. شبکه‌ها درست مانند ساختار رایانش ابری به سرعت در حال انعطاف‌پذیرتر شدن هستند. این شبکه‌ها در حال تبدیل شدن به ساختاری نرم‌افزاری هستند و می‌توانند در زمان لازم مورد استفاده قرار بگیرند. این پدیده حالا به‌عنوان «کلادیفیکیشن» شناخته می‌شود؛ پدیده‌ای که در آن یک سرویس به فضای اینترنت یا ابری می‌رود. این عبارت معمولا زمانی به کار می‌رود که اپلیکیشن‌ها یا سرویس‌های سنتی از ساختار محدود محلی و داخلی خودشان به ساختار مبتنی بر کلاد کامپیوتر شخصی یک کاربر می‌روند و به این ترتیب بیشتر در دسترس قرار می‌گیرند. با این اوصاف مهاجرت شبکه‌های مخابراتی و ارتباط با فضای تحت اینترنت و کلاد همان انقلابی را در صنعت مخابرات ایجاد خواهد کرد که سال‌ها پیش در فناوری اطلاعات (IT) به وجود آورد.
IT و مخابرات از جهات مختلف و مهمی با یکدیگر متفاوت هستند؛ یکی به شدت غیر قابل کنترل است و دیگری به شدت تحت نظارت دولت. ظرفیت پردازش کامپیوتری از نظر تئوریک نامحدود است، برخلاف امواج رادیویی که به سختی می‌توان از آنها به شکلی موثر استفاده کرد. شبکه‌های مخابراتی حالا به شکلی جدی و عمیق‌تر به دنیای فیزیکی گره خورده‌اند. «بنگت نوردستورم» از شرکت مشاوره و تحقیقاتی Northstream در این مورد می‌گوید: «شما نمی‌توانید برج‌های مخابراتی و رادیویی را به یک ساختار نرم‌افزاری تبدیل کنید.» دیتاسنترها و مراکز داده شرکت‌های بزرگ ارائه‌دهنده خدمات رایانش ابری شامل هزاران سرور ارزان‌قیمت هستند که با پردازنده‌های استاندارد کار می‌کنند. در مقابل اما شبکه‌های مخابراتی مجموعه‌ای از صدها کامپیوتر مختلف با تراشه‌های پردازشی ویژه و تخصصی هستند که هر کدام مسوولیت عملکرد متفاوتی از پیام‌های متنی گرفته تا کنترل آنتن‌دهی را به عهده دارند. با این اوصاف اگر نگوییم سال‌ها، باید بگوییم ماه‌ها زمان لازم است تا یک سرویس جدید در یک شبکه جدید ایجاد شود.
با این حال اما نیروهای قدرتمندی برای ایجاد این تغییرات تلاش می‌کنند. از نظر فنی و تکنیکی، روش فعلی ایجاد شبکه‌های مخابراتی با وجود ترافیکی که همچنان به سرعت افزایش پیدا می‌کند، محکوم به شکست است. نسل بعدی تکنولوژی‌های بی‌سیم یعنی 5G، به شبکه‌های مخابراتی انعطاف‌پذیرتری نیاز دارند. با این وجود به عقیده «استفان ترال» از شرکت تحقیقات بازار IHS Markit، مهم‌ترین عامل برای فرآیند کلادیفیکیشن یا مهاجرت به فضای کلاد، عامل اقتصادی است. اپراتورهای موبایل باید به شکل جدی هزینه‌ها را کاهش دهند، چون رشد استفاده از موبایل‌های هوشمند از جهات مختلف به کاهش قیمت سرویس‌های موبایلی منجر شده است. این تغییر در کنگره جهانی موبایل امسال که در ماه فوریه در شهر بارسلونا برگزار شد، کاملا مشهود بود. غرفه‌های مربوط به سازندگان تجهیزات با طرح‌هایی که تکنولوژی‌های جدید NFV (مجازی‌سازی عملکرد شبکه) و SDN (شبکه‌های مبتنی بر نرم‌افزار) را نشان می‌دادند، پوشیده شده بود. این تکنولوژی‌ها شبکه‌های مخابراتی خاص را در فرآیندی که به آن مجازی‌سازی می‌گویند، به نرم‌افزارهای ویژه تجهیز می‌کنند.
بسیاری از شبکه‌های مخابراتی قبلا این فرآیند مجازی‌سازی را در هسته اصلی خودشان داشته‌اند. با این حال اما حالا مجازی‌سازی به بخش‌های مختلف شبکه‌های مخابراتی مانند آنتن‌دهی یک شبکه موبایل هم رسیده است. این شبکه‌ها معمولا به‌طور مستقیم به نزدیک‌ترین کامپیوترهایی متصل می‌شوند که سیگنال رادیویی را کنترل می‌کنند. با این حال بعضی از اپراتورها مانند SK Telecom کره جنوبی در حال تلفیق و یکی کردن این واحدهای باند سیگنال در یک دیتاسنتر مرکزی هستند. «الکس چویی» مدیر ارشد تکنولوژی شرکت SK Telecom می‌خواهد سیگنال رادیویی بعد از رایانش، ذخیره‌سازی و شبکه، چهارمین جزء از بخش رایانش ابری یا کلاد باشد.
شرکت‌های نرم‌افزاری به‌عنوان رقبایی بزرگ
بزرگ‌ترین اپراتور آمریکا یعنی AT&T شاید زودتر از اپراتورهای دیگر فرآیند مهاجرت به فضای کلاد و مجازی‌سازی را آغاز کرده است. حالا این اپراتور می‌خواهد تا پایان سال 2017 بیش از نیمی از شبکه‌اش مجازی شده باشد. در مناطقی که این اپراتور سیستمش را به‌روزرسانی کرده باشد، حالا می‌تواند تنها با دانلود یک نرم‌افزار به شبکه اصلی اضافه شود. «اندر فوئتش» مدیر ارشد تکنولوژی شرکت AT&T در این مورد می‌گوید: «به جای فرستادن یک تکنسین برای اضافه شدن به شبکه اصلی، ما می‌توانیم از یک ماشین مجازی کمک بگیریم.» جالب‌تر اینکه این شرکت برای حفظ اعتبار و جایگاه خودش در بازار برنامه‌ای را عرضه کرده است که بخش‌های تازه مجازی‌سازی شده شبکه‌اش را به‌عنوان یک نرم‌افزار متن‌باز مدیریت می‌کند. این برنامه اساسی حالا به‌صورت رایگان در دسترس کاربران است. اگر این برنامه به‌صورت گسترده مورد استفاده قرار بگیرد، به اپراتورهای شبکه‌ای امکان استفاده از ابزارهای ارزان‌تر را می‌دهد؛ درست مانند رشد سیستم‌عامل متن‌باز لینوکس در دهه گذشته که به استفاده گسترده از آن در دیتاسنترها منجر شد.
با این حال به عقیده «ماکوس ولدون» مدیر ارشد تکنولوژی شرکت نوکیا، بسیاری از بخش‌های یک شبکه قابل مجازی‌سازی نیستند و همیشه نیاز به سخت‌افزارهای خاص از قبیل پردازنده‌ای برای مدیریت بسته‌های اطلاعاتی با سرعت بیشتر، هست. با این حال همچنان نوکیا و شرکت‌های مخابراتی و سازنده تجهیزات مرتبط در حال به‌کارگیری فرآیند مجازی‌سازی هستند. آنها در آینده‌ای نه‌چندان دور درآمد کمتری از محل فروش سخت‌افزارها و نگهداری و پشتیبانی خدمات مرتبط با آنها خواهند داشت، در حالی که این بخش در حال‌حاضر بیشترین درآمد این شرکت را تامین می‌کند. آنها همچنین باید همزمان تجارت نرم‌افزار خودشان را هم تقویت کنند.
فرآیند مجازی‌سازی و مهاجرت به فضای کلاد احتمالا مقدمه‌ای برای ورود تازه‌واردهایی به این حوزه هم خواهد بود. برای مثال هر دو شرکت آمریکایی Affirmed Networks و Mavenir در حال توسعه نرم‌افزاری هستند که شبکه‌ها را بی‌نیاز از سرورها مدیریت کند. اگر تاریخچه رایانش ابری یک راهنما باشد، جهان مخابرات هم احتمالا شاهد رشد بازیگران جدیدی مانند بازوی رایانش ابری غول تجارت الکترونیک جهان یعنی Amazon Web Services خواهد بود. «جان دلانی» یکی از کارشناسان موسسه تحقیقاتی IDC در این مورد معتقد است که مانع بزرگ بر سر راه مهاجرت اپراتورها به فضای ابری احتمالا سیگنال‌ها و امواج رادیویی هستند که بازیگران تازه‌وارد همچنان مجبور به خرید مجوز استفاده از آنها خواهند بود. با این وجود اما یک کارآفرین باهوش احتمالا می‌تواند راهی برای ترکیب موارد مفید و مهمی مانند امواج بدون مجوز، شبکه‌های فیبرنوری و پردازشگرهای بزرگ پیدا کند تا بتواند ارتباط موبایلی ارزان‌تری را ارائه دهد.
استارت‌آپ‌هایی مانند FreedomPop و Republic Wireless در حال‌حاضر سرویس‌های موبایلی «اولین وای‌فای» را ارائه می‌دهند که با استفاده از شبکه موبایلی به عنوان پشتیبان، تماس‌ها و اطلاعات را از طریق هات‌اسپات‌های وای‌فای ارسال می‌کند. به این ترتیب خدمات مخابراتی احتمالی شرکت آمازون لزوما نباید از دنیای مخابرات متولد شود. با این اوصاف حضور اپراتورهای بزرگ و غول‌های اینترنتی مانند فیس‌بوک که گنجینه بزرگی از کاربران و مصرف‌کنندگان را در اختیار دارند، می‌توانند در آینده‌ای نه‌چندان دور با مهاجرت به فضای مدرن رایانش ابری و کلاد امکان ارتباطات مخابراتی را هم فراهم کنند. به این ترتیب در سال‌های آینده جهان مخابرات جریان روان‌تر و بهتری را مانند آنچه IT در این سال‌ها تجربه کرده است، خواهد داشت.
