برنامه تلگرام توسط برادران روسیDurov توسعه دهندگان بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی این کشور، VKontakte و با تمرکز بر سرعت، امنیت و ارائه قابلیت‌هایی مانند گفت‌وگوی محرمانه از طریق رمزگذاری در طرفین ارتباط و همچنین پیام‌های محوشونده به‌طور خودکار عرضه شد.
Durov در مصاحبه‌ای که اخیرا انجام داده اظهار نظر کرده که ایده ایجاد چنین برنامه پیام‌رسانی پس از آن مطرح شد که سرویس امنیتی روسیه از وی خواست انجمن‌های معارض، توسط وی از شبکه اجتماعی Vkontakte حذف شوند. پس از رد تقاضای این سرویس اطلاعاتی، فشارهایی بر وی وارد شد و حتی آپارتمان وی و والدینش مورد تفتیش قرارگرفت. وی پس از این موضوع اینچنین استنباط کرد که مسیری امن برای برقراری ارتباط با دوستان و خانواده خود در اختیار ندارد و از همین رو به ایجاد یک برنامه پیام‌رسان امن همت گماشت. در حالی که برادران Durov در پروژه تحقیقاتی خود کار روی تولید این برنامه را شروع کرده بودند انتشار اخبار شنود مربوط به NSA و PRISM، اهمیت وجود چنین برنامه‌ای را بیش از پیش برای آنهای روشن کرد.
قابلیت‌های برنامه
این برنامه پیام‌رسان بر پایه پروتکل شخصی‌سازی شده اطلاعاتی به نام MTProto که توسط Nikolai Durov (لازم به ذکر است که وی یک ریاضیدان است) توسعه‌یافته، ایجاد شد و از این پروتکل در جهت ایجاد قابلیت گفت‌وگوی محرمانه و رمزگذاری در طرفین ارتباط بهره می‌برد. این گفت‌وگوها را نمی‌توان به دیگران ارسال کرد و می‌توان با تعیین محدودیت زمانی به از بین رفتن خود به خودی آنها اقدام کرد. یکی از تفاوت‌های گفت‌وگوی محرمانه تلگرام با گفت‌وگوهای عادی آن است که این پیام‌ها در فضای ابری برنامه ذخیره نمی‌شوند و تنها از طریق دستگاه کاربر قابل دسترسی هستند. این رمزگذاری تا اندازه‌ای مستحکم است که حتی توسعه‌دهندگان این برنامه نیز نمی‌توانند به اطلاعات رد و بدل شده توسط کاربران دسترسی داشته باشند. لازم به ذکر است که این ویژگی‌ها در قالبی رایگان پیش روی کاربران قرار می‌گیرند و توسعه‌دهندگان این برنامه تضمین کرده‌اند هیچ‌گاه کاربران را به پرداخت وجه در قبال استفاده از این قابلیت‌ها ملزم نخواهند کرد.
تلگرام علاوه بر موارد یادشده از ویژگی‌های مثبت دیگری نیز بهره‌مند شده است که مطمئنا در گرایش کاربران به سمت استفاده از این برنامه پیام‌رسان بی‌تاثیر نبوده‌اند. کاربران می‌توانند از طریق گوشی‌های هوشمند مجهز به پلت‌فرم‌های مختلف و حتی رایانه شخصی خود از این برنامه استفاده و فایل‌هایی را با محدودیت 5/ 1 گیگابایت برای هر فایل ارسال و دریافت کنند. امکان تعیین زمان برای حذف خود به خودی پیام‌ها، بهره‌گیری از برنامه ویژه ویرایش تصاویر و قابلیت جست‌وجو برای ضمیمه‌های اینترنتی از جمله مزایای دیگر این برنامه پیام رسان هستند. قابلیت گفت‌وگوی گروهی با امکان شرکت 200 نفر بهره‌گیری از استیکر با امکان ایجاد آن توسط خود کاربران نیز از جمله قابلیت‌های کاربردی موجود در این برنامه هستند.
این برنامه علاوه بر بهبود سرعت و امنیت، با ارائه قابلیت‌هایی مانند تیک سبز‌رنگ تایید ارسال پیام، محیطی مانند آنچه در برنامه واتس‌اپ مشاهده می‌شود را در ذهن کاربران تداعی می‌کند. پس‌زمینه‌های کارتونی و آلارم های تحویل پیام نیز از جمله این مشابهت‌ها هستند. علاوه بر این موارد، تلگرام قابلیت‌هایی مشابهی با آنچه در برنامه‌هایی مانند وی‌چت، اسنپ‌چت و Kik مشاهده می‌شود (نظیر امکان کنترل وضعیت حضور دوستانتان، به اشتراک گذاشتن عکس، ویدئو، موقعیت مکانی و البته ارسال پیامک‌های متنی) را به کاربران ارائه می‌دهد. از همه این موارد مهم‌تر، فراهم کردن شرایطی است که توسعه‌دهندگان دیگر نیز بتوانند رابط تلگرامی خود را تولید و به کاربران عرضه کنند. مساله‌ای که باعث محبوبیت بیش از پیش این برنامه نیز شده است. این در حالی است که برنامه‌های مشابه مانند وی‌چت و واتس‌اپ با ارائه برنامه‌ای مستقل، عملا حضور توسعه‌دهندگان طرف ثالث را حذف کرده‌اند.
ساعات خوش تلگرام
اگرچه تلگرام در زمینه جذب کاربر، عملکردی قابل قبول داشته اما بهترین ساعات عمر تلگرام را باید در فوریه 2014 جست و جو کرد. هنگامی که فیس‌بوک رسما برنامه پیام‌رسان محبوب واتساَپ را خریداری کرد و چیزی در حدود 5 میلیون کاربر به سمت استفاده از تلگرام روی آوردند تا این اپلیکیشن در 48 کشور دنیا در میان برنامه‌هایی با بیشترین تعداد دانلود برای آی‌فون قرار گیرد. کارشناسان یکی از دلایل این امر را از بین رفتن اعتماد عمومی نسبت به برنامه واتساَپ پس از انتقال آن به فیس‌بوک می‌دانند. با این اوصاف همچنان تعداد کاربران برنامه‌هایی مانند واتس‌اپ و وی‌چت چیزی در حدود 10 برابر بیشتر از تلگرام است.
شرایط امنیتی خوب اما نه کامل!
براساس جدیدترین گزارش‌های منتشر شده، تلگرام موفق شده به رکورد انتقال بیش از 12 میلیارد پیام در یک روز برسد.
این برنامه به‌طور مستقل از دولت روسیه فعالیت می‌کند و دیتاسنترها و سرورهایی در سراسر جهان از جمله لندن، سان‌فرانسیسکو، سنگاپور و هلسینکی توسط این شرکت به منظور ارائه سرویس، اجاره شده‌اند. این در حالی است که توسعه‌دهندگان این برنامه بارها اعلام کرده‌اند هر شخصی می‌تواند مستندات و کدهای این برنامه را که به‌صورت متن‌باز هستند بررسی کند تا از عملکرد بدون شبهه این شرکت اطمینان حاصل کند. تلگرام اولین پروژه انجام شده شرکت Digital Fortress بوده و این شرکت امیدوار است در برنامه بعدی بتواند در قالب پروژه‌ای جداگانه یا به‌عنوان قابلیتی در تلگرام، برقراری تماس‌های صوتی را نیز امکان‌پذیر سازد. بد نیست بدانید تلگرام پیش از این رقابتی با جایزه 200 هزاردلاری برای افرادی که بتوانند به این برنامه نفوذ کنند نیز برگزار کرده است. در پایان، این رقابت هیچ برنده‌ای نداشت اما جایزه‌ای صد هزار دلاری به توسعه‌دهنده‌ای که توانسته بود مشکلی در پروتکل امنیتی این برنامه بیابد اهدا شد. در به‌روزرسانی که در ماه مارس عرضه شد قابلیت جدید ادغام با سرویس‌های ابری مانند iCloud ، گوگل درایو و درایو باکس نیز به این برنامه اضافه شد تا کاربران بتوانند فایل‌های خود را مستقیما از طریق برنامه‌های یادشده به دوستانشان ارسال کنند. با این اوصاف این برنامه نیز همانند اکثر برنامه‌ها و سرویس‌های پیام‌رسان و اینترنتی، غیرقابل نفوذ نیست.
آمار و ارقام تلگرام
براساس جدیدترین گزارش‌های منتشر شده، تلگرام موفق شده به رکورد انتقال بیش از 12 میلیارد پیام در یک روز برسد. این در حالی است که آمار جدید در مقایسه با آمار منتشر شده در ماه آگوست سال جاری میلادی حکایت از افزایش 2 میلیاردی در تعداد پیام‌های رد و بدل شده دارد. از سوی دیگر Durov اظهار نظر کرده که در حال حاضر این برنامه 900 میلیون کاربر فعال ماهانه دارد.
مقایسه با واتس‌اپ
فرآیند ثبت‌نام در برنامه تلگرام بسیار ساده است و تنها به شماره همراه به‌عنوان شناسه ثبت‌نامی خود نیاز خواهید داشت تا نهایتا به‌طور خودکار در تعامل با مخاطبان موجود در لیست تماس‌های خود (که از این برنامه استفاده می‌کنند) قرار گیرید. در این خصوص شباهت زیادی میان تلگرام و واتس‌اپ وجود دارد. با این وجود برخلاف واتس‌اپ، در تلگرام می‌توانید از نام کاربری ویژه‌ای استفاده کنید تا کاربرانی که شماره همراه شما را ندارند نیز بتوانند با شما در تماس قرارگیرند. با این وجود مدنظر داشته باشید در صورت بهره‌گیری از این روند، با توجه به شرایط امنیتی، کاربر مقابل نمی‌تواند شماره تماس شما را مشاهده کند. درخصوص رابط کاربری تفاوت چندانی میان این دو برنامه مشاهده نمی‌شود و امکان ارسال و دریافت پیام، مدیریت مخاطبین و استفاده از شکلک‌های مختلف در هر دو برنامه وجود دارد. مهم‌ترین برتری تلگرام، امنیت بیشتر آن در مقایسه با واتس‌اپ است که پیش از این به‌طور مبسوط به آن پرداختیم. درخصوص گفت‌وگوهای گروهی نیز شاهد ظرفیت دوبرابری در امکان اضافه شدن افراد در گروه‌های ایجاد شده در این برنامه (در مقایسه با واتس‌اپ) هستیم. امکان بهره‌گیری از روبات‌های مختلف نیز قابلیتی است که مشابه آن را در واتس‌اپ نخواهید یافت. از سوی دیگر برنامه واتس‌اپ تنها برای سال اول استفاده رایگان خواهد بود و پس از آن باید به‌طور سالانه 99/ 0 دلار برای استفاده از آن بپردازید. واتس‌اپ همانند تلگرام روی پلت‌فرم‌های مختلفی از جمله اندروید، iOS و ویندوزفون قابل استفاده خواهد بود و روی رایانه‌های مجهز به ویندوز نیز می‌توانید از رابط موجود در قالب مرورگر وب خود بهره ببرید. با این وجود در زمان استفاده از مرورگر، علاوه بر فعال بودن برنامه ویژه گوشی همراه، گوشی شما نیز باید به اینترنت متصل باشد. محدودیت در سایز فایل‌ها (هر فایل تا حجم 16 مگابایت) و عدم امکان ارسال فایل‌هایی با پسوندهایی مانند PDF،.doc و .exe نیز از جمله محدودیت‌های موجود در این برنامه است.
نهایتا بد نیست بدانید برنامه تلگرام با توجه به قابلیت‌های فراوان آن، در خبرهای منتشره در ماه اکتبر، در لیست برنامه‌های برتر انتخاب شده توسط گوگل در بخش برنامه‌های پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است.
